Í þessu stutta námskeiði verður sögð saga arkitektúrs á Íslandi frá upplýsingu til nútíma í tveimur tveggja klukkustunda fyrirlestrum. Sá fyrri nær yfir tímabilið frá 1752-1919, sem markast af byggingu Viðeyjarstofu fram að útskrift Guðjóns Samúelssonar úr konunglegu listaakademíunni í Kaupmannahöfn. Sá seinni nær yfir tímabilið frá 1919-2025, steinsteypuklassík og fúnksjónalisma (1919-1944), síðmódernisma (1944-1968), póstmódernisma (1968-2008) og það sem mætti kalla arkitektúr síðkapitalisma.

Fjallað verður um hvernig arkitektúr hefur mótað samfélagið og einstaklinga innan þess. Í hvorum fyrirlestrinum fyrir sig verður einblínt á um það bil sex byggingar sem eiga það sameiginlegt að fanga tíðarandann hverju sinni og þær tengdar við alþjóðlega samtímastrauma í arkitektúr.

Hugmyndin er því ekki einungis að spyrja hvernig arkitektúrinn lítur út, heldur hverju er verið að reyna að ná fram með að láta hann líta svona út—þ.e. hvað arkitektúrinn gerir. Til hvers að kalla fram hughrif eins og gagnsæi, hlýleika, þyngd, léttleika, heiðarleika, einfaldleika, fjölbreytileika?

Námskeiðinu er ekki ætlað að veita fyrirmyndir að því hvernig arkitektar eiga að byggja, hvað eigi að varðveita, halda upp á, o.s.frv., heldur þvert á móti, að koma með vægðarlausa gagnrýni á allt sem er arkitektum kærast, hvort það er ástælir arkitektar og byggingar þeirra, arkitektafagið í heild sinni, og Ísland sjálft, sem sjá má sem heilsteyptasta manngerða umhverfi jarðkringlunnar. Arkitektar eru samsekir í að hafa hannað það sem nú til dags er kallað mannöld, og nú er komið að því að hanna sig út úr henni!
 

Á námskeiðinu er fjallað um

• Arkitektúr sem hönnun á manneskjum. Gott dæmi er hvernig íslenskir sundlaugabúningsklefar hanna gagnkynhneigða einstaklinga með því að „normalísera“ gagnkynhneigð, en einnig má nefna hvernig íslenska sjálfseignarstefnan hannar de-pólitíseraða þegna, sem nú þurfa að verja miklum tíma í að þvo bílinn, slá blettinn, og keyra einkabíl í vinnu, í stað þess að ætlast til að samfélagið geri það fyrir þau.
• Arkitektúrsögu í sambandi við aðra sögulega viðburði—arkitektúr sem spegil samtímans, um leið og hann á þátt í að skapa þennan sama samtíma.
• Þátttöku arkitektúrs í að skapa ýmis hugtakapör sem stýra hvernig við hugsum: borg/sveit, þjóðlegt/alþjóðlegt, hefð/nútími.
• Allt þetta fer fram í gegn um nokkuð beinskeytta arkitektúrsagnfræði.
   

Ávinningur þinn

• Þú lærir að þekkja helstu strauma og stefnur í arkitektúr síðustu tveggja alda, bæði á Íslandi og alþjóðlega, út frá útlitseinkennum og hugmyndafræði.
• Þú öðlast skilning til að spyrja gagnrýninna spurninga um það sem mótar hið manngerða umhverfi án þess að missa sjónar á að arkitektar starfa innan umhverfis sem þeir hafa mismikið að segja um á mismunandi tímum.
• Þú öðlast betri þekkingu á sögu þess hvernig arkitektar hafa beint veruleikanum niður ákveðnar brautir í gegnum hið manngerða umhverfi. Þessi þekking mun nýtast þér í daglegum störfum, en líka gefa þér verkfæri til að veita viðnám.
   

Fyrir hverja

Námskeiðið er fyrir íslenska arkitekta sem vilja kynna sér nýja strauma og stefnur í arkitektúrsagnfræði og aðra einstaklinga sem koma að gerð hins manngerða umhverfis, s.s. byggingartæknifræðinga, verkfræðinga, innanhúshönnuði og landslagsarkitekta. Einnig er hugsanlegt að almennir sagnfræðingar, listfræðingar og listamenn muni hafa ánægju af námskeiðinu, sem og áhugamenn um arkitektúr, sem sífellt fer fjölgandi.
 

Aðrar upplýsingar

Þátttakendur fá í hendur lesefni sem þeir geta kynnt sér fyrir námskeiðið. Þeir munu einnig fá leslista sem veitir yfirsýn yfir heimildir sem kennari notar við undirbúninginn og geta þátttakendur lesið efnið sér til fróðleiks, annað hvort fyrir eða eftir námskeiðið. Margt af heimildunum er á ensku.
 

Nánar um kennara

Óskar Örn Arnórsson er arkitekt og nýdoktor í arkitektúr frá Columbiaháskóla í New York vorið 2025. Hann lauk B.Arch. námi frá Arkitektaskólanum í Kaupmannahöfn 2006 og Cooper Union 2008, starfaði sem arkitekt í New York fyrir Situ Studio 2007-2009, Diller Scofidio + Renfro frá 2009-2012 og fyrir PK Arkitekta í Reykjavík árið 2013. Hann lauk MSc námi í Critical, Curatorial and Conceptual Practices in Architecture (MsCCCP) árið 2015, þar sem hann vann lokaverkefni sitt um höfuðstöðvar Sameinuðu þjóðanna. Doktorsritgerð Óskars í sögu arkitektúrs við sama háskóla fjallar um Marshallaðstoðina í Grikklandi, Þýskalandi og Frakklandi. Árin 2022-2024 gegndi hann stöðu lektors í arkitektúrfræðum við Listaháskóla Íslands.